Door: Frank Neijts (Oproep hieronder van Ruud van Dongen, eerder gepubliceerd op Yahoo group van het VIB)

OPROEP: GA MIDDELSTE BONTE SPECHTEN ZOEKEN!!
Het is nu de tijd!!
Volgens de SOVON-regels moet je twee waarnemingen verzamelen, waarvan één na 1 maart.
Noteer a.u.b. Datum, Tijd, Plaats, weersomstandigheden, verenkleed (tekening en kleur onderdelen, kleur van rode pet), bostype, gebruikt geluid op tape, mate en soort van reactie op tape.

DE SOORT
Mibo's zijn lastig te inventariseren. Ze zitten vaak in structuurrijke, onoverzichtelijke bossen en leiden in grote delen van het jaar een onopvallend bestaan. Een goede kennis van de diverse geluiden is een absolute must om verwarring met andere vogels uit te sluiten. Daarnaast zijn er ook pit-falls bij de herkenning op zicht.
GELUIDEN
In tegenstelling tot de andere bonte spechten, roffelt de Mibo zelden. Het lijkt dan nog het meest op het zachte geratel van de Kleine Bonte Specht, maar dan vaak in twee korte aaneengesloten strofes.
Het meest bekende geluid is de mauwende, nasale en vaak klagende territoriumroep. Deze wordt vrijwel uitsluitend door het mannetje ten gehore gebracht en wordt omschreven als een serie "gwèèh-gwèèh-gwèèh" of "èèhk-èèhk-èèhk" geluiden (ongeveer "gwèèh"per seconde. VERWARRING MOGELIJK met onder andere Vlaamse Gaai (imitatie), Buizerd (mauwen), Zanglijster (stukjes in de zang) en Spreeuw (imitatie).
Minder bekend is de meer toegeknepen, krassende versie van dit geluid "quièh-quièh-quièh", waarvan ik het idee heb dat dit vaak in reactie op gebruik van tape voorkomt.
Tussen de territoriumroep en de normale roep liggen nog allerlei overgangsgeluiden, die regelmatig te horen zijn - ook buiten het broedseizoen. Nasale geluidjes en korte keffende/smakkende serietjes "waid-waid-waid".
De normale roep wordt veel gebruikt, maar is bij de meeste mensen relatief onbekend. Hij bestaat meestal uit roepjes die afzonderlijk voortgebracht nogal op die van Grote Bonte Specht kunnen lijken. Ze worden echter meestal in een serie gebracht, waarbij opvalt dat de eerste toon duidelijk hoger is als de aflopende opvolgende tonen, ongeveer als "gig-gegegegeg". Sommige mensen horen in deze roep iets van de "tjink" serie van een Merel!!
Goede geluiden zijn te vinden op de (verbazingwekkend goedkope) serie van Andreas Schulze (zeer uitgebreid) of die van Jean Roché (deze laatste is te beluisteren op http://www.eibergennatuur.nl/middelste%20bonte%20specht.htm ).

UITERLIJK
In het voorjaar zijn Mibo's relatief gemakkelijk te herkennen. Rode pet, meer of mindere lengtestreping op de onderzijde, roze waas op onderzijde (bij man sterker, bij vrouw meer gelig), en opvallende witte vleugelvlek (als bij GBS). De enige pit-fall is met juveniele GBS die ook een geheel rode pet hebben (van uitvliegen (eind mei) tot ergens begin oktober) en belangrijker vreemd genoeg met mannetje Kleine Bonte Specht, als je het ontbreken van de witte vleugelvlek over het hoofd ziet.

BIOTOOP
Over het algemeen zijn ze te vinden in oude, structuurrijke loofbossen met een grote component aan Zomereik. Eveneens structuurrijke gemengde bossen komen ook in aanmerking, als daar maar een flinke hoeveelheid (verspreid staande) oude Zomereiken in staan. Aangezien de soort vooral insecten eet zijn mos- en klimopgroei en vooral boomsoorten met een structuurrijke schors (daarom niet Am. Eik of Beuk! FN)een goede indicator voor geschikte Mibo-bossen. In Brabant kom je dan al gauw uit bij beekbegeleidende oudere loofbossen uit, met vaak (maar niet noodzakelijk! FN)een flinke hoeveelheid aftakelende oude populieren.

METHODE
De periode half februari tot half april geldt als tijd van de hoogste activiteit voor de soort, en daar zitten we nu dus middenin. Later in het seizoen vindt er een opleving plaats als er (eventuele) jongen zijn. Dit is de van eind mei tot half juni. Daarna kunnen zwervers tot ver in het najaar nog de gewone roep ten gehore brengen. De beste tijd van de dag is van c. zonsop tot drie uur daarna.
Er zijn eigenlijk twee inventarisatiemethodieken:
Als je genoeg tijd hebt:
Breng meerdere bezoeken op laag tempo, waarbij je regelmatig goed luistert en zo mogelijk iedere bonte specht of "klopgeest" in beeld probeert te krijgen.
Als je weinig tijd hebt:
Speel een tape af op de meest geschikte locaties!
Ik ben over het algemeen geen voorstander van het gebruik van tapes, maar als je weinig tijd hebt te besteden, is dit de enige methode. De berichten over de reactie van Mibo's op tape zijn ook zéér wisselend:
-Soms reageren ze direct en luidruchtig.
-Soms reageren ze door aan te komen vliegen, maar trekken ze daarna hun bek niet open. Het is dan ook zaak om na gebruik van tape goed op aanvliegende spechten te letten.
-Soms reageren ze eerst op geen enkele manier, maar enkele dagen/weken later zeer fanatiek.
-Soms reageren ze in het geheel niet.
Enkele regels:

- GA NIET MEER TAPEN OP EEN PLEK WAARVAN JE INMIDDELS WEET DAT ER 1 ZIT!!!!!!! (FN)
-Beperk het gebruik tot een minimum. Gebruik liever eerst kort de gewone roep (minder verstorend), alvorens te proberen met de territoriumroep. -Speel geen lange geluidsessies af. Vaak hoor je de eerste directe reactie van een Mibo daardoor over het hoofd.
-Speel het geluid niet te hard af om verstoring te voorkomen en om aanlokken over te grote afstanden te voorkomen. Met name in gebieden waar er meer dan één zit kan dit namelijk tot verwarring over wel/geen nieuwe locatie leiden en tot chaotische taferelen van spechten onderling.
-Luister na het afspelen liever lang op een reactie, dan na korte tijd weer te tapen. Soms duurt het even voor een "geschrokken" specht durft te reageren.
Neem als je mee wilt zoeken, even contact op met Frank Neijts (frankneijts@tiscali.nl of tel.nr.: 06- 20964905) om te vermijden dat iedereen in hetzelfde bos gaat zoeken (raadpleeg de tabel!!). De goede tijd duurt niet lang en daarom is het beter de inspanningen goed te verdelen. Geluiden voor MP3-speler zijn op te vragen per e-mail bij Frank Neijts. Resultaten (ook negatieve!!) graag doorgeven aan Frank Neijts met vermelding van exacte aanduiding van het gedeelte welke men heeft bezocht enz. (zie ook de tabel + wat Ruud van Dongen schrijft).
Graag ook tips voor geschikte bosgebieden die nu niet in de tabel staan!

MIDDELSTE BONTE SPECHT IN DE KEMPEN 2006  

Gebiedsnaam

Uurhok

Dominante boomsoorten

Bezoekdata

Wie

Bijzonderheden/resultaten

1. Gorp & Rovert (dal Rovertsche Leij)

50-37

??

 

 

 

2. De Hertgang (dal Reusel)

50-48

Eik, populier

1. 12.02

2. 05.03

3. 11.03

4. 12.03

1. LP

2. FN, RV

3. Rob

4. FN/RV

1. Onvolledig bezocht zonder geluid, géén resultaat

2. Geheel ‘Hertgang 3’, mèt geluid, géén resultaat

3. 1 Man, (deel 3), zonder geluid

4. 1 man (deel 1) + 1 man (Hertgang-West), mèt geluid,

3. Heerendonk/Breugelse Beemden/Ruweeuwsels (dal Hooijdonkse Beek)

51-25

Populier, eik

1. januari

2. 04.03

1. JHvS

2. RK

1. Met geluid, géén resultaat

2. Alleen Ruweeuwsels, geen resultaat (met geluid)

4. De Baest (dal Groote Beerze)

51-32

Eik, beuk, populier

1. 12.02

2. 04.03

1. FN, RAa

2. FN

1. Noordelijk deel, met geluid, géén resultaat (slecht weer)

2. Zuidelijk deel, met geluid, géén resultaat

5. De Wielewaal (dal Groote Beek)

51-34/44

Eik, beuk

 

 

PRIVE-gebied

6. Ph. De Jongh-park EHV (dal Groote Beek)

51-34

Eik, beuk

 

 

 

7. Soeterbeek  (dal Dommel)

51-34

Populier, (eik)

1. januari

2. 27.02

1. JHvS

2. FN

1. Met geluid, géén result.

2. Idem

8. Eckartse Bos + Eckartdal (dal Dommel en Kleine Dommel)

51-35

Populier, eik

1. januari

2. 26.02

3. 27.02

4. 02.03

5. 04.03 e.v.

1. JHvS

2. FN

3. FN

4. Rob

5. div.

1. Met geluid, géén resultaat

2. 1 ad. man (met geluid)

3. Alleen Eckartdal, geen result.

4. 1 ad. man (met geluid, foto!)

5. steeds dezelfde vogel

9. Nuenens Broek (dal Hooijdonkse Beek)

51-35/36

Populier, weinig eik (!)

1. januari

2. 27.02

1. JHvS

2. FN

1. Met geluid, géén resultaat

2. Idem

10. Warande Helmond (dal Goorloop) & ‘t Goor

51-37

51-37-54

??

1. 05.03

1. RK

1. Alleen ’t Goor, met geluid, geen resultaat

11. Westelbeers Broek & Grijze Steen (dal Groote Beerze)

51-41

Populier, eik

 

 

(Mogelijk gehoord 2005 (Lex Peeters)

12. Eindhoven (parken in dal Dommel en Tongelreep)

51-45

Populier, eik

 

 

 

13. ’t Sangh (dal Goorloop en Vleutloop)

 

51-47

Populier, eik

 

 

 

14. Groot Goor & Heers (dal Run)

51-53/54

Populier, eik

 

 

 

15. Elshouters (dal Dommel en Keersop)

51-54

Eik, populier

1. 05.02.06

1. FN, RV

1. Met geluid, géén resultaat

16. Valkenswaardse Visvijvers (dal Tongelreep)

51-55

Populier, eik

1. wekelijks

1. TvM/WB

1. Zonder geluid, géén result.

17. Heeze (dal Kleine Dommel)

51-56

Populier, ?

 

 

 

18. Hubertusbossen (dal Sterkselsche en Groote Aa)

51-56/57

Populier, eik, beuk

1. 03.03

2. 12.03

1. Rob

2. JEK

(Adult mannetje winter 1996/97 (R.Bouwman e.v.a.)

1. Met geluid, geen resultaat

2. 1 ex. (geen geluid)

19. Boswachterij De Kempen/Hapert (dal Goorloop)

57-11/21

Populier. eik

1. 19.02.06

1. FN

(Adulte vogel juli 2003 M.Bakermans, geen bijz.!, zie Avifauna online)

1. Onvolledig, met geluid géén resultaat

20. De Malpie (dal Dommel)

57-14

Populier, eik

1. 12.02

1. RV

1. Met geluid, géén resultaat (slecht weer)

21. Driebruggen (dal Tongelreep)

57-15

Populier, eik

1. 26.02

1. RV

(Onv. mannetje november 2005 (Roel Verbraak e.v.a.)

1. 1 Man roepend (met geluid)

22. Strijperheg (dal Strijper Aa)

57-16/26

Populier, eik

1. 12.02

2. 02.03

1. TC/WB

2. TvM/WB

1. Zonder geluid, geen resultaat

2. Zonder geluid, geen resultaat

23. Tussen Soerendonk en Maarheeze (dal Buulder Aa)

57-16/26

Populier, eik

1. Jan/febr.

1. WB

1. Buulderbroek t/m Kasteel Cranendonck; zonder geluid, géén result.

24. De Pan (dal Sterkselsche Aa)

57-17

Populier, eik, beuk

1. Div. malen jan/feb

2. 26.02

3. 27.02

4. 04.03

5. 12.03

1. TvM/WB

 

2. TvM/WB

3. Rob

4. JEK

5. JHvS

1. Zonder geluid (nog) geen resultaat

 

2. 1 ad. ex. (geen geluid)

3. Zonder geluid, geen resultaat

4. Met geluid, 1 paar (ca. 600 m. van oude plek!)

5. 1 ex. (?)

25. Pastoorsweijer e.o. (dal Beekloop)

57-24

??

 

 

 

26. Malpiebeemden (dal Dommel)

57-14/24

Populier, eik

1. 12.02

2. 26.02

1. RV

2. RV

1. Met geluid (geen resultaat)

2. Idem

27. Voorste en Achterste brug (dal Dommel)

57-24

Populier, eik

 

 

 

28. Patersgronden (dal Tongelreep)

57-25

Populier, eik

1. 12.02

1. RV

Geruchten over 2 exx. december 2005

1. Met geluid, géén resultaat (slecht weer)

29. Buulderbroek (dal Buulder Aa)

57-26

Populier, eik

1. Jan/febr.

2. 03.03

1. WB e.a.

2. TvM

1. 1 Ad. man (geen geluid)

2. Zonder geluid, geen resultaat

30. De Wateringen (dal Beekloop)

57-33

Populier

 

 

 

31. Asbroek (dal Buulder Aa)

57-36

Populier, eik

1. Januari

1. WB

1. Zonder geluid, géén result.