Teksthistorie
Gemaakt op 11-3-2002, gewijzigd op 29-07-2004

Grauwe Klauwier Lanius collurio

Voormalige broedvogel. Doortrekker in uiterst klein, in sommige jaren zeer klein aantal. Uiterste data: 5 mei en 4 november.

Grauwe Klauwier (ad. vrouw), Strabrechtse Heideweg/Heeze ; 23-5-2004 (Rob Bouwman)

Voorkomen als broedvogel
Tot halverwege de vorige eeuw was de soort vermoedelijk een gewone broedvogel. In de jaren 60 werden echter nog maar enkele pr gevonden. Opmerkelijk is daarom de vermelding van Bijlsma (1992), die zich baseert op gegevens van het voormalige RIVON, dat in 1968 sprake zou zijn van 1 ex per 10 ha. in het heggenlandschap bij Leenderstrijp en 2 ex per 10  ha. tussen  het Soerendonks Goor en Leenderstrijp (en vermoedelijk ook voorkomend bij Goorse Putten, Dolingerputten en Strijperheg). De juistheid hiervan kan niet worden bevestigd door vergelijkbare opgaven uit andere delen van de Kempen.

In de jaren 70 en 80 werden de meeste broedgevallen vastgesteld in de vloeiweiden bij Bergeijk. Het Belgische gedeelte van dit populierenbos was tot in de jaren 80 een waar bolwerk voor Grauwe Klauwieren met bijv. 15 pr in 1973 en >7 pr in 1981; vanaf ca 1990 broedt de soort hier echter niet meer. In 1991 waren de laatste meldingen van broedende Grauwe Klauwieren in de Kempen, al is niet uitgesloten dat incidenteel nog een pr aanwezig is (bijv. in natuurontwikkelingsgebieden in de beekdalen).

Vanaf 1960 zijn de volgende (mogelijke) broedgevallen bekend (n.b.: de Vloeiweiden Bergeijk heeft uitsluitend op het deel betrekking dat op Nederlands grondgebied ligt):

Voorkomen als niet-broedvogel
Tot ca 1980 werden jaarlijk Grauwe Klauwieren gezien, maar sindsdien is de soort een onregelmatige doortrekker; voorjaar 2003 was overigens een positieve uitzondering. Veruit de meeste waarnemingen komen uit de maand mei.

    Seizoensverloop Grauwe Klauwier tot halverwege 2004  (n=31)

Waarnemingen 1960 t/m mei 2004:

Aantal ex. per jaar vanaf 2000: het grootste deel van deze waarnemingen komt uit de maanden mei en augustus/september, vooral van de Strabrechtse Heide, Loozerheide en de Patersgronden.

Literatuur
Braaksma, S. 1954. Enige broedvogels in Noord-Brabant: Grauwe Klauwier, Klapekster, Roodkopklauwier. Brabantia 3: 27-33.
Cornelissen, M. 1982. De Grauwe Klauwier (Lanius collurio) in de Kempen. Blauwe Klauwier 8(1): 13-15.

Klapekster Lanius excubitor excubitor

Voormalige broedvogel. Doortrekker in klein aantal. Wintergast in zeer klein aantal.

Klapekster, Schaapskooi/Soerendonk ; 29-10-2008 (Rob Bouwman)

Voorkomen als broedvogel
In de eerste helft van de vorige eeuw was de Klapekster een zeer schaarse broedvogel met vaak 3 pr of meer op één heideterrein, zoals op de Neterselse en Mispeleindse Heide (6 pr in 1939, 4 pr in 1951-53), de Landschotse Heide (ca 4 pr tot 1951) en de Strabrechtse Heide (>5 pr in 1951-53).
De soort nam daarna af en was in de jaren 60 en 70 een uiterst schaarse broedvogel met jaarlijks 1-3 pr. Het laatste zekere broedgeval dateert uit 1981. De volgende (mogelijke) broedgevallen vanaf 1960 zijn bekend:

Voorkomen als niet-broedvogel
Vrijwel alle doortrekkende en overwinterende Klapeksters verblijven op heideterreinen. Op de Strabrechtse Heide wordt sinds de winter 1989/90 jaarlijks op één dag in midwinter (eind december of begin januari) een simultaantelling gehouden. De resultaten hiervan zijn als volgt (bron: VWG De Kempen):

Hoewel de tellingen niet altijd 100% volledig geweest zullen zijn, is duidelijk dat de midwinterpopulatie op de Strabrechtse Heide forse fluctuaties vertoont.
Overtrekkende Klapeksters worden incidenteel gezien, vooral in oktober.

Literatuur
Braaksma, S. 1954. Enige broedvogels in Noord-Brabant: Grauwe Klauwier, Klapekster, Roodkopklauwier. Brabantia 3: 27-33.
Happen, P. van & J. van Kessel 2000. De Klapekster als broedvogel en wintergast in de Brabantse Kempen. Blauwe Klauwier 26(3): 3-7.
Happen, P. van 2003. Klapekstertelling Strabrechtse Heide 2003. Blauwe Klauwier 29(1): 21.
Peeters, L. 1985. Opvallende doortrek van Klapeksters in het najaar van 1984. Roodborsttapuit 4(3): 131-133.

Roodkopklauwier Lanius senator senator

Voormalige broedvogel. Zeldzame gast.

Roodkopklauwier, Strabrechtse Heide ; 2-6-2005 (Rob Bouwman)

Voorkomen als broedvogel
Uit de Nederlandse literatuur zijn broedgevallen bekend uit de omgeving van Aalst in 1856 (4 eieren verzameld op 25 mei; Tring Museum) en Valkenswaard in 1851, 1860, 1862 en 1863 (Van Erve et al. 1967). In het Tring Museum in Groot-Brittannië zijn voorts de volgende eicollecties aanwezig, allen verzameld te Valkenswaard (J. Jansen in lit.): 23 mei 1876 (1 ei), 21 mei 1876 (5 eieren), 21 mei 1876 (4 eieren), 27 mei 1876 (6 eieren) en 29 mei 1876 (4 eieren). Uit deze gegevens kan voorzichtig afgeleid worden dat de Roodkopklauwier in de 19e eeuw een gewone broedvogel was in (delen van) de Kempen.

Voorkomen als niet-broedvogel
De volgende waarnemingen zijn bekend: