Teksthistorie
Gemaakt 13-1-2002, gewijzigd 24-10-2003

Dodaars Tachybaptus ruficollis ruficollis

Vrij schaarse broedvogel. Jaarvogel in vrij klein aantal.

Dodaars, Ringselvennen/Budel Dorplein ; 27-3-2005 (Robert Kastelijn)

Voorkomen als broedvogel

Verspreiding en habitat. In de gehele Kempen met een zwaartepunt in natte heideterreinen (heidevennen) en visvijvers.

Aantallen, dichtheden en trends. In 1967 werden 34 pr geteld (Dekker 1968; ongetwijfeld sterk onderteld) en in 1981 65 pr (van Poppel 1983), vermoedelijk redelijk onderteld). Naar schatting broedden er zowel in 1990-95 als 2000-01 125-150 pr (THe). Grote aantallen/dichtheden (>= 10 pr vanaf 1990) zijn vastgesteld in de volgende gebieden:

• Visvijvers Bergeijk (25 ha, voormalige viskweekvijvers): 1993 10 pr (uitschieter)

• Visvijvers Valkenswaard Oost (voormalige viskweekvijvers): 1991 20-21 pr, 1996 27 pr waarvan Greveschutven (30 ha) 10 pr, 1999 25 pr waarvan Greveschutven (30 ha) 8 pr. Totaal aantal op Visvijvers Valkenswaard (120 ha) geschat op 35-50 pr in 1996-99. In 2001 naar schatting 15-28 pr op totale visvijvers.

• Landschotse Hei (heidevennen): 1994 en 2001 ca 15 pr

• Mispeleindse Hei (heidevennen): 2000 schatting 15-25 pr

• Boswachterij Leende (heidevennen Leenderbos, Groote Hei, Soerendonks Goor): 2000 17 pr (9 pr vennen in Leenderbos, 7 pr vennen op Groote Hei)

Voorkomen als niet-broedvogel

Verspreiding en habitat. In voor- en najaar op heidevennen en vijvers. In de winter daarnaast (en bij strenge vorst vooral) op beken. Incidenteel op andere wateren.

Literatuur
Dekker, D. 1968. De telling van Dodaarsbroedsels in 1967. Natura 65: 46-48 en Vogeljaar 16: 514-516.
Knippenberg, W.H.Th. 1952. Enige broedvogels in Noord-Brabant: Fuut, Geoorde Fuut, Dodaars, Rood­halsfuut. Brabantia 1: 214-220.
Poppel, A. van 1983. Het voorkomen van de Dodaars als broedvogel in Noord-Brabant in 1981. Roodborsttapuit 2(1): 38-46.
Wouters, J. 2003. Overwinterende Dodaarzen op de Groote Beerze. Blauwe Klauwier 29(1): 23.

Fuut Podiceps cristatus cristatus

Vrij schaarse broedvogel. Doortrekker in vrij klein tot vrij groot aantal. Wintergast in klein aantal.

Fuut, Visvijver Duizel ; 25-5-2004 (Jan van Mol)

Voorkomen als broedvogel

Aantallen, dichtheden en trends. In 1963-65 als broedvogel vastgesteld in 3 gemeenten, 1966-67 ongeveer 20 pr in 6 gemeenten (Leijs & de Wilde 1967, 1971). Een complete telling in 1981 leverde 40-42 pr op (van Poppel 1986). Naar schatting broedden in 1990-95 in jaren met een normale waterstand 80-100, in zeer droge zomers (als de vennen uitdrogen) 40-60 pr (THe). 
Het aantal pr op heidevennen fluctueert sterk onder invloed van waterstand en aanbod vissen. Soms komen in dit biotooptype grote aantallen voor, bijv. Mispeleindse Heide in 2000 15-20 pr en 2001 18-20 pr (LPe, GSa); Landschotse Heide in 2001 ca 25 pr (THe, LPe).  

Literatuur
Knippenberg, W.H.Th. 1952. Enige broedvogels in Noord-Brabant: Fuut, Geoorde Fuut, Dodaars, Roodhalsfuut. Brabantia 1: 214-220.
Leijs, H.N. & J.J.F.E. de Wilde 1967. Inventarisatie van de Fuut in Nederland in 1966. Nature 64: 55-58.
Leijs, H.N. & J.J.F.E. de Wilde 1969. Broedpopulatie-dichtheden van de Fuut, Podiceps cristatus (L.), in Nederland. Levende Natuur 72: 201-208.
Leijs, H.N. & J.J.F.E. de Wilde 1971. Het voorkomen van de Fuut (Podiceps cristatus (L.)) in Nederland. Limosa 44: 133-183 (tevens gepubliceerd als RIN-rapport in 1970).
Poppel, A. van 1986. Het voorkomen van de Fuut als broedvogel in de provincie Noord-Brabant in 1981. Roodborsttapuit 5(2/3): 77-87.

Roodhalsfuut Podiceps grisegena grisegena

Onregelmatige doortrekker en wintergast in uiterst klein aantal.

Roodhalsfuut, Aquabest ; 6-11-2005 (Robert Kastelijn)

Roodhalsfuten worden in alle maanden gezien. De meeste waarnemingen komen uit  april-mei. 

            Seizoensverloop Roodhalsfuut tot 2005 (n=35)

Kuifduiker Podiceps auritus auritus

Zeldzame gast.

Kuifduiker (ad zomer), Greveschutven/Valkenswaard ; 9-5-2003 (Robert Kastelijn)

Geoorde Fuut Podiceps nigricollis nigricollis

Schaarse, in sommige jaren zeer schaarse, broedvogel. Doortrekker in vrij klein aantal. Incidentele wintergast.

Geoorde Fuut, Soerendonks Goor ; 24-4-2006 (Rene Weenink)

Voorkomen als broedvogel

Verspreiding en habitat. Tot 1990 alleen regelmatig broedend op de Mispeleindse Hei. Vanaf 1990 ook regelmatig broedend in de Reuselse Moeren, op de Malpie en op de Ringselvennen, minder regelmatig op de Landschotse Hei en op vennen in het Leenderbos. Broedt op heidevennen (incidenteel andere plassen zoals Greveschutven), meestal in combinatie met de aanwezigheid van broedende Kokmeeuwen.

Aantallen, dichtheden en trends. Het eerste broedgeval in de Kempen werd vastgesteld in 1934. In 1986-90 bedroeg de stand 35-50 pr met forse jaarlijkse fluctuaties (THe). In 1997-2001 waren 20-70 pr aanwezig met forse jaarlijkse fluctuaties; topjaren waren 1998 met >40 pr en 2000 met 65-70 pr (THe). In sommige gebieden/jaren is sprake van opmerkelijke piekaantallen, bijv.:

• Mispeleindse Hei: jaren tachtig tot begin jaren 90 regelmatig > 25 pr (maximum 1988 34 pr), daarna regelmatig > 15 pr (<25 pr)

• Landschotse Hei: 1994 13-14 pr, 1999 9-10 pr

• Malpie: 1989-90 9-12 pr, 1997 11 pr, 1998 12-14 pr

• Vennen in het Leenderbos: 2000 24 pr waarvan 14 pr op de Hasselsvennen

• Ringselvennen: 1993 11 pr, 1994 19 pr

Bijzonderheden. Het voorkomen van Geoorde Futen als broedvogel is onvoorspelbaar, zowel wat gebieden als aantallen betreft. Er is sprake van grote jaarlijkse fluctuaties. Het broedsucces wisselt sterk, zowel per jaar als (in één jaar) per gebied; de redenen hiervan zijn onbekend.

Literatuur
Hustings, F. 1991. Explosieve toename van broedende Geoorde Futen Podiceps nigricollis in 1983-89 in Nederland. Limosa 64: 17-24.
Knippenberg, W.H.Th. 1952. Enige broedvogels in Noord-Brabant: Fuut, Geoorde Fuut, Dodaars, Roodhalsfuut. Brabantia 1: 214-220.
Poppel, A. van 1986. Het voorkomen van de Geoorde Fuut als broedvogel in de provincie Noord-Brabant. Roodborsttapuit 5(1): 19-24.
Wittgen, A.B. 1961. De Geoorde Fuut (Podiceps caspicus) als Nederlandse broedvogel. Publikatie Vogelstudiegroep Midden Brabant nr. 1; ook in Levende Natuur 64.